Piyasa Yapıları

Bir firmanın davranışını içinde bulunduğu piyasa yapısı belirler. Firmanın davranışı da performansını etkileyecektir. Bu nedenle farklı piyasa yapılarını incelemek oldukça önemlidir.

Farklı piyasa yapılarında kar maksimizasyonu incelenirken ilk olarak iki uç nokta olan tam rekabet ve tekel durumları incelenecektir. Gerçek hayatta bu tarz piyasalarla karşılaşmak pek olası değildir. Fakat gerçek hayatı anlamada bir çerçeve sunması açısından yine de incelenmesi yararlıdır. Daha sonra eksik rekabet olarak adlandırılan tekelci rekabet ve oligopol durumlarına bakılacaktır.

Bir sektörün rekabet derecesini bilmek için bazı kriterlere bakılmalıdır. Bunlar piyasada ne kadar firma olduğu, yeni bir firmanın piyasaya girişinin serbestliği, ürünlerin homojen olup olmaması ve firmaların her birinin fiyat üzerindeki gücüdür.

Tam rekabette piyasada çok sayıda firma vardır ve piyasaya giriş serbesttir. Ürünler birbirinin aynısıdır ve markalama yoktur. Firmaların tamamı fiyat alıcı konumundadır, yani hiçbiri fiyatı etkileyemez, hepsi piyasanın denge fiyatını kabul etmek zorundadır. Bazı tarım ürünlerinin piyasası tam rekabete yakındır.

Tekelci rekabette de çok sayıda firma bulunur ve piyasaya giriş serbesttir. Fakat ürünler birbirinden farklıdır. Örneğin iki farklı restoranın sattığı ürün aynı değildir. Firmaların fiyat üzerinde az da olsa kontrolü vardır.

Oligopol durumunda piyasada birkaç şirket bulunur ve piyasaya girmek isteyen bir firma engellerle karşılaşır. Bu nedenle piyasaya giriş serbestliği sınırlıdır. Ürünler birbirinden farklılaşmış da olabilir birbirinin aynısı da olabilir. Firmaların fiyat üzerinde epey kontrol gücü vardır fakat her firma diğer firmanın tepkilerine bağlıdır. Elektronik ürün piyasaları oligopole örnek olarak gösterilebilir.

Tekel durumunda ise piyasada tek bir firma vardır ve piyasaya girmek isteyen şirketler ya büyük engellerle karşılaşır ya da piyasa yeni şirket girişine tamamen kapalıdır. Piyasada tek bir ürün vardır ve tekel konumundaki firmanın fiyat belirlemede epey kontrol gücü vardır. Bazı ilaçların piyasası tekele örnek verilebilir.




Kar Maksimizasyon Teorisi <<<<< Mikro İktisat >>>>> Tam Rekabet