İnsanların geleceğe yönelik tahminlerde bulunup buna göre hareket etmelerine spekülasyon denir. Spekülasyonlar arz ve talebi etkiler. Spekülasyonlar istikrar bozucu olabileceği gibi istikrar da sağlayabilir.
İstikrar Kazandırıcı Spekülasyon
Örnek olarak talepteki bir düşüş nedeniyle fiyatta bir düşüş olduğu durum ele alınsın. İnsanlar fiyattaki bu düşüşün geçici olduğuna inanıyorsa oluşacak durumu inceleyelim:
En başta sadece arz ve talep göz önüne alınsın. Bu durumda fiyat 15 TL civarındadır. Daha sonra talepteki bir düşüşle fiyatın da düştüğünü varsayalım. Bu sefer düşük talep ve arz eğrileri dikkate alınmalıdır. Fiyatın 10 TL civarında olduğu görülebilir. Fiyattaki düşüşün geçici olduğuna inanılırsa insanlar bir an önce düşük fiyattan almak istediği için talep artar, şirketler ürünlerini stoklayıp fiyat artınca satmak isteyeceği için de arz düşer. Bu yeni durumdaki arz ve taleplere bakıldığında fiyatın tekrardan 15 TL civarına geldiği görülür. Böylece fiyat istikrar kazanmış olur.
Özetle insanların fiyattaki değişimin geçici olduğuna inanması fiyata istikrar kazandırır.
İstikrar Bozucu Spekülasyon
Örnek olarak yine talepteki bir düşüş nedeniyle fiyatta bir düşüş olduğu durum ele alınsın. İnsanlar fiyattaki bu düşüşün devam edeceğine inanıyorsa oluşacak durumu inceleyelim:
En baştaki durumda sadece arz ve talep eğrilerine bakılmalıdır. Bu durumda fiyat 15 TL civarındadır. Daha sonra talepteki düşüşle birlikte yeni fiyat 10 TL civarı olmuştur. Fiyat düşüşünün devam edeceğine inanıldığı için insanlar bu malı almak için biraz daha beklemeye meyilli olacaklardır. Şirketler ise malları bir an önce ellerinden çıkarmak isteyeceklerdir. Bu durumda talep düşerken arz artar. Yeni durumda fiyat 5 TL seviyesine gelmiştir. Görüldüğü gibi spekülasyon fiyattaki değişimi daha da arttırmıştır.
Özetle insanların fiyattaki değişimin devam edeceğine inanması fiyatın istikrarını bozucu etki yapar.
ÇÖZÜMLÜ SORULAR
Kısa ve Uzun Dönemde Uyum <<<<< Mikro İktisat >>>>> Fiyat Kontrolü